روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) چیست؟ علت و درمان آن
آیا می دانید روماتیسم مفصلی، چرا و چگونه به وجود می آید؟ آیا اطلاع دارید چه علائمی، زنگ خطر بروز این بیماری را به صدا در می آورد؟ و آیا می دانید با چه روش هایی می توان آرتریت روماتوئید یا همان روماتیسم مفصلی را تشخیص داده و درمان کرد؟ برای یافتن پاسخ این سوالات، با ما همراه باشید.
علت بروز روماتیسم مفصلی
می دانیم که وظیفه سیستم ایمنی، حفاظت از بدن در برابر عفونت ها و عوامل بیماری زا است. اما گاه هدف حمله این دستگاه، بافت های بدن است و اینجاست که گفته می شود فرد به بیماری خود ایمنی مبتلا شده است. در این عارضه، سیستم ایمنی به جای آن که به عوامل خارجی نظیر عفونت مقابله کند، بافت های سالم بدن را مورد هجوم قرار می دهد که به موجب آن، التهاب و درد ایجاد خواهد شد.
وقتی سیستم ایمنی به لایه داخلی غشاء سینوویال و یا غشاء مفصل حمله کند، روماتیسم مفصلی ایجاد می شود. مفصل در واکنش به التهابی که ایجاد شده، مایع سنوویال را به میزان زیاد ترشح کرده و تورم رخ می دهد. التهاب به وجود آمده، ضخامت غشاء سینوویال را افزایش داده و در نتیجه استخوان های درون مفصل و نیز غضروف از بین می رود. در این عارضه، رباط های نگهدارنده مفاصل و تاندون ها، کشیده شده و ضعیف می گردند و در انتها، مفصل دیگر آن نظم و شکل طبیعی را نخواهد داشت. در این بیماری گاه، بخش هایی از ریه و چشم نیز تحت تاثیر قرار می گیرند.
عواملی که ریسک ابتلا به روماتیسم مفصلی یا همان آرتریت روماتوئید را افزایش می دهد:
- جنسیت: آمارها نشان می دهد که شیوع این بیماری در خانم ها، بسیار بیشتر از آقایان است.
- سن: اگرچه امکان ابتلا به آرتریت روماتوئید در هر سنی هست، اما اغلب مبتلایان به آن، افراد بین 40 تا 60 سال هستند.
- سابقه خانوادگی: چنانچه یکی از افراد خانواده به بیماری روماتیسم مفصلی مبتلا باشند، دیگر اعضا با ریسک بیشتری از ابتلا به این بیماری رو به رو خواهند شد.
- چاقی: اگر می خواهید از این بیماری دور بمانید، همواره وزن خود را متعادل نگه دارید. کسانی که از چاقی رنج می برند، (به ویژه خانم ها)، ممکن است به آرتریت روماتوئید نیز مبتلا شوند.
- سیگار کشیدن: استعمال دخانیات، از عوامل موثر در افزایش ریسک ابتلا به این بیماری می باشد. به علاوه سیگار کشیدن، علائم آرتریت روماتوئید را تشدید می کند. اگر عضو خانواده ای هستید که یکی از اعضا به رماتیسم مفصلی مبتلا بوده و خود نیز سیگار مصرف می کنید، باید منتظر روماتیسم مفصلی و دیگر بیماری های خود ایمنی باشید.
- محیط: معمولاً در بیان علل ابتلا به این بیماری، چندان اشاره ای به عوامل محیطی نمی شود. در صورتی که این عامل نقشی هر چند کوچک در زمینه سازی بروز این بیماری دارد. براساس تحقیقات، کسانی که در معرض مواد شیمیایی و خطرناکی مانند سیلیس و آزبست بوده اند، بیش از سایرین در خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید خواهند بود.
علائمی که خبر از ابتلا به روماتیسم مفصلی می دهند؟
شاید برای شما نیز جالب باشد که بدانید روماتیسم مفصلی، الگوی متقارنی دارد. و این بدان معنی است که مفاصل در هر دو سمت از بدن تحت تاثیر این بیماری قرار می گیرند. فرض کنید دست راست شما از رماتیسم آسیب دیده باشد؛ در این صورت علائم بیماری در دست چپ نیز نمایان می شود. نکته دیگری که باید بدانید حالت این علائم است که برخی مواقع، رفت و برگشتی است و گاه تا چندین سال دوام دارد.
اما این علام کدامند:
- تب دارید.
- بی اشتها هستید.
- سر درد و گردن درد دارید.
- احساس خستگی و ضعف دارید.
- انرژی خود را از دست می دهید.
- مفاصل تان دچار درد و ورم شده است.
- احساسات غیر طبیعی نظیر تیر کشیدن یا سوزش را تجربه می کنید.
- به علت دردی که در مفاصل حس می کنید، نمی توانید به خوبی بخوابید.
- دامنه حرکتی مفاصل شما کاهش می یابد و قدرت عضلات تان را از دست می دهید.
- به سندرم شوگرن مبتلا می شوید و به موجب آن، دهان و چشم هایتان خشک می شود.
- گاه علائمی نظیر آنفولانزا به سراغتان می آید و دچار تعریق و احساس داغی می شوید.
- توده های سفت به نام ندول های روماتوئید در کف دست یا زیر پوست آرنج نمایان می شود.
- احساس می کنید مفاصل، به ویژه مفاصل کوچک پاها و دست ها، حرارت دارند و می سوزند.
- صبح ها، با خشکی و سفتی مفاصل مواجه می شوید. این مسئله ممکن است بیش از 30 دقیقه طول بکشد.
- اگر در طول روز استراحت کنید، مجدد سفتی و خشکی مفاصل به سراغتان می آید و تا 30 دقیقه ادامه می یابد.
علائم روماتیسم مفصلی، در هر بیمار، به شکلی خاص خود را نشان می دهد و بیماران تجربه متفاوتی از این عارضه دارند. شدت بیماری و دوره آن، در مبتلایان یکسان نیست و علائم این بیماری، ممکن است هر روز تغییر یابد. برخی بیماران، تنها چند مورد از علائمی که بدان ها اشاره نمودیم را دارند و برخی دیگر در کنار این نشانه ها، با علائم دیگر این بیماری دست و پنجه نرم می کنند.
رماتیسم مفصلی، گاه فعال و محسوس است و نشانه های آن را می توان در شخص بیمار دید و گاه کاملاً خاموش و غیر فعال است و خود بیمار نیز از آن آگاه نیست.
چگونه می توان روماتیسم مفصلی را تشخیص داد؟
برای تشخیص روماتیسم مفصلی، در گام نخست باید معاینه فیزیکی توسط پزشک انجام شود. پزشک متخصص، علائم بیمار را بررسی کرده و در صورت لزوم از او می خواهد تا آزمایش خون و دیگر آزمایشات تشخیصی را انجام دهد.
چه تست های آزمایشگاهی می تواند وجود آرتریت روماتوئید را تائید نماید:
- آزمایش پادتن ضد CCP: این آزمایش برای مشخص کردن پادتن های ضد پیتید حلقوی سیترولینه، انجام می شود.
- بررسی عامل روماتونید: در خون کسانی که مبتلا به بیماری روماتیسم مفصلی هستند، نوعی پادتن وجود دارد که به عنوان عامل روماتونید از آن یاد می شود. اگر سطح بالایی از این عامل در خون بیمار وجود داشته باشد، یعنی احتمالاً به آرتریت روماتوئید شدید مبتلا شده است.
- عکس برداری اشعه ایکس: با بهره مندی از اشعه ایکس، می توان رماتیسم مفصلی را به خوبی تشخیص داد. اما این روش برای تشخیص بیماری در مراحل اولیه، چندان مناسب نیست و معمولاً در تشخیص موارد غیر عادی، کارایی ندارد. این نوع از عکس برداری، میزان پیشرفت بیماری را به خوبی نشان می دهد. البته عکس برداری با فراصوت یا همان اولتراسوند و نیز اسکن ام آر آی، در تعیین شدت روماتیسم مفصلی عملکرد بهتری دارند.
روش های درمان روماتیسم مفصلی کدام اند؟
و اما درمان رماتیسم مفصلی؛ جالب است بدانید که تاکنون هیچ روش خاصی برای درمان رماتیسم مفصلی وجود نداشته و هدف از درمان آن، کمک به کاهش علائم آن است. ضمناً روش هایی که برای درمان این عارضه وجود دارد، لزوماً برای همه بیماران کارآمد نیست.
زمان در درمان روماتیسم مفصلی حرف اول را می زند. در واقع پزشکان باید فرایند درمان را هر چه سریع تر آغاز نمایند؛ در غیر این صورت، مفاصل با آسیب های کاملاً جدی رو به رو خواهند شد.
روش های درمان آرتریت روماتوئید:
- دارو درمانی: داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، موجب کاهش درد شده و از التهاب می کاهند. ایبوپروفن و ناپروکسن دو مورد از این داروها هستند که برای دریافت آن از داروخانه، معمولاً نیازی به نسخه پزشک نیست. داروهای کورتیکواستروئیدی نیز در کند کردن روند بیماری روماتیسم مفصلی نقش دارند و می توان از آن ها استفاده کرد. اما به نظر می رسد که داروهای ضد رماتیسم و موثر در اصلاح بیماری( نظیر لفلونامیدها، سولفاسالازین، متوترکسات، هیدروکسی کلروکین و…) به شکل بهتری رشد بیماری را کند خواهند کرد. با این ها، می توان از آسیب به مفاصل و بافت های دیگر ممانعت نمود. و اما نسل جدید داروهایی که برای درمان روماتیسم مفصلی مورد استفاده قرار می گیرد، اصلاح کننده های پاسخ بیولوژیکی هستند که قسمت هایی از سیستم ایمنی را که در ایجاد التهاب نقش دارند، مورد هدف قرار می دهند. در نتیجه احتمال عفونت کاهش می یابد.
- جراحی: عمل جراحی از موثرترین روش هایی است که برای درمان آرتریت روماتوئید و ترمیم مفاصلی که آسیب دیده اند، پیشنهاد می شود. البته پزشک، زمانی عمل جراحی را تجویز می کند که از اثربخشی داروها، ناامید شده باشد. از مهم ترین مزایای عمل جراحی، کمک به احیای عملکرد مفاصلی است که در فرایند بیماری آسیب دیده اند. با انجام جراحی می توان بدشکلی ها را اصلاح کرد و درد و التهاب را تا حدودی کاهش داد.
- استراحت کردن: مبتلایان به رماتیسم مفصلی، به برنامه ای متعادل نیاز دارند که انجام حرکات ورزشی و استراحت به صورت متناسب در آن باشد. در بیانی دقیق تر، این بیماران نیاز دارند که هنگام فعال بودن بیماری، استراحت کنند و وقتی علائم آن خاموش است، نرمش های مناسبی انجام دهند. با استراحت کردن، می توان درد و التهاب مفاصل را کاهش داد و مانع از خستگی آن ها شد.
- ورزش کردن: ورزش کردن برای کسانی که از روماتیسم مفصلی رنج می برند، یک گام مثبت در مقابله با این بیماری است. با ورزش کردن می توان عضلات قدرتمندی داشت و تحرک و انعطاف مفاصل را افزایش داد.
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپیست ها، تمریناتی را به بیماران آموزش می دهند که به کمک آن ها می توان انعطاف مفاصل را حفظ کرد.
جمع بندی
علت ابتلا به روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید، علائم و نشانه های ابتلا به آن و روش های تشخیص و درمان این عارضه در این مقاله مورد بررسی قرار گرفت. ولی برای اینکه به طور دقیق متوجه این بیماری شوید باید به متخصصین این بیماری مراجعه کنید. و لطفا به این مطلب به تنهایی بسنده نکنید.
کلینیک ارتوپد فنی پایار توسط دکتر محمد کفیلی لاریمی تاسیس گردیده است. مرکز ارتوپد فنی پایار با بیش از ۲۰ سال سابقه و همکاری با ارگان های خصوصی و دولتی از جمله بنیاد شهید و امور ایثارگران در عرصه ساخت و طراحی انواع پروتز و ارتز در کشور عزیزمان ایران و کشور های حاشیه خلیج همیشه فارس مشغول فعالیت است. از جمله خدمات ارتز و پروتز کلینیک پایار که ارائه می دهد، عبارتند از : پروتز انگشت پا ، پروتز زیر زانو و روی زانو ، پروتز بالای زانو ، پروتز لگن ، پروتز مچ پا ، پروتز مچ دست ، پروتز آرنج (زیر آرنج و روی آرنج و بالای آرنج) ، پروتز انگشت دست ، پروتز چشم ، ارتز مچ پا ، ارتز زانو ، ارتز لگن ، ارتز دست ، ارتز شانه ، ارتز آرنج ، ارتز ستون فقرات ، ارتز گردن (سر و گردن) ، کفی طبی و کفش طبی و …
