علائم و علت و درمان پوکی استخوان؟⭐
پوکی استخوان، بیماری شایعی است که بسیاری از افراد به ویژه سالمندان به آن مبتلا هستند. این بیماری به سادگی قابل پیشگیری است و روش درمانی برای بهبود عوارض آن وجود دارد. اگر می خواهید پوکی استخوان را بشناسید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید. علائم و علت و درمان پوکی استخوان موضوعی است که در این مقاله مفصلاً شرح داده می شود.
پوکی استخوان چیست؟ علت و درمان پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان؛ بیماری است که بیش از 200 میلیون نفر از انسان های کره زمین به آن مبتلا هستند. براساس آمارها از هر 4 مرد سالمند و از هر 2 خانم بالای 50 سال، 1 نفر شکستگی ناشی از پوکی استخوان را تجربه می کند. در 80 درصد از این شکستگی ها، فرد به وضعیت قبلی خود باز نمی گردد و 50 مورد از این شکستگی ها، فرد را تا آخر عمر عصا به دست می کند.
با از دست رفتن بافت استخوان، تراکم استخوان کاهش می یابد و استخوان ها ضعیف و شکننده می شوند. محققان می گویند تراکم استخوان ها در 25 سالگی به نقطه اوج رسیده و پس از آن به مرور کاهش پیدا می کند. بنابراین توانایی ساخت استخوان های جدید در زنان سالخورده به حداقل می رسد.
در توضیح کاملتر علت و درمان پوکی استخوان باید به یک موضوع مهم اشاره نماییم و آن نقش کلسیم و فسفات در استخوان سازی است. بدن هر انسانی در دوران جوانی، از این دو ماده برای تشکیل استخوان استفاده می کند. کلسیم عملکرد ارگان های بدن از جمله مغز و قلب را بهبود می بخشد و وقتی بدن با کمبود آن رو به رو می شود، کلسیم ذخیره شده در استخوان ها را جذب می کند. اگر این فرآیند ادامه دار باشد، استخوان ها دچار ضعف و پوکی خواهند شد.
یکی از دلایل اصلی ابتلا به پوکی استخوان، نبود هورمون های جنسی در مردان و هورمون استروژن در زنان است. مسلماً علت اینکه زنان در سنین بالاتر از 60 سال با پوکی استخوان رو به رو می شوند، یائسگی است. در این دوران بدن کمترین هورمون استروژن را دارد و ریسک ابتلا به پوکی استخوان به طرز قابل توجهی افزایش می یابد.
از دست رفتن ساختار استخوانی در گروه های مختلف سنی، عدم دریافت کلسیم و ویتامین D کافی، ورزش نکردن، استفاده از برخی داروهای خاص، مشکلات غده تیروئید و… زمینه ساز بروز پوکی استخوان خواهند بود.
چه کسانی در معرض ابتلا به بیماری پوکی استخوان هستند؟
محققان همواره بر مصرف میزان کافی از کلسیم و ویتامین D تاکید می کنند. از نظر آن ها اگر بدن تا قبل از 25 سالگی میزان کافی از کلسیم را دریافت کند، در برابر پوکی استخوان ایمن می شود.
ریسک ابتلا به پوکی استخوان در این افراد بیشتر است:
- زنان: در این بین زنانی که اندام کوچکی دارند و بسیار لاغر هستند، با افزایش سن بیشتر به پوکی استخوان مبتلا خواهند شد. همانطور که گفته شد زنان در دوره پس از یائسگی در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
- کسانی که عامل زمینه ارثی این بیماری را دارند: بر اساس نتایج بدست آمده کسانی که یکی از اعضای خانواده آنها دچار پوکی استخوان بوده است، باید بیشتر مراقب سلامتی استخوان های خود باشند. چرا با ریسک بالاتری از ابتلا به این بیماری رو به رو هستند.
- احتمال ابتلا به بیماری پوکی استخوان در افرادی که سیگار می کشند و یا مشروبات الکلی مصرف می کنند بیش از دیگران است.
- مبتلایان به بیماری روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) و کسانی که از داروهای ضد صرع و یا داروهای خاصی مانند کورتیکو استروئید استفاده می کنند، ممکن است در دوران سالمندی با پوکی استخوان روبرو شوند.
- تحقیقات نشان داده سفید پوستان و کسانی که نژاد آریایی دارند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
علائم پوکی استخوان
پوکی استخوان در مراحل اولیه، علائم خود را نشان نمی دهد. با گذشت زمان به تدریج نشانه های این بیماری بروز یافته و فرد درد مبهم و مداومی را در استخوان ها و عضلات خود احساس خواهد کرد.
مرحله بعدی بیماری پوکی استخوان، بروز درد های بسیار شدید و ناگهانی است که در یک ناحیه ایجاد شده و با ایجاد فشار در آن قسمت تشدید می گردد. چنین دردی ممکن است در یک دوره سه ماهه فرد را درگیر کند.
وقتی استخوان های فرد در اثر پوکی استخوان ضعیف شده باشد، این دو علامت مهم، زنگ خطر پوکی استخوان را به صدا در می آورد:
- شکستن استخوان ها: کسی که به بیماری پوکی استخوان مبتلا باشد، کافیست از روی یک صندلی به زمین بیفتد و یا یک زمین خوردن ساده را تجربه کند؛ استخوان های او به سادگی می شکند. در علم پزشکی به چنین شکستگی هایی، شکستگی سست می گویند. شکستگی سست غالباً ستون فقرات، لگن و مچ را درگیر می کند و عواقب آن برای سالمندان بیشتر است.
- کوتاه شدن قد: کسی که با پوکی استخوان دست و پنجه نرم می کند، ممکن است بدون آنکه متوجه باشد، دچار شکستگی در مهره ستون فقرات شود. همانطور که گفته شد، الزاماً قرار نیست فرد سقوط از ارتفاع و زمین خوردن شدید را تجربه کرده باشد. بلکه در بسیاری از اوقات، فرد اصلاً به خاطر ندارد که چه زمانی و به چه دلیلی این شکستگی رخ داده است. وقتی مهره ها می شکنند و له می شوند، بدن به سمت جلو خمیده می شود. بنابراین یکی از مهم ترین دلایل خم شدن و درد پیوسته در قسمت کمر، پوکی استخوان است. خمیده شدن بدن بر انجام فعالیت های روزمره تاثیرگذار است و فرد را به زحمت می اندازد.
آزمایش تراکم استخوان؛ روشی عالی برای تشخیص علت و درمان پوکی استخوان
وقتی شما درباره علائم بیماری خود با پزشک معالج مشورت می کنید، سوالات مختلفی از شما می پرسد تا در تشخیص دچار اشتباه نشود. مثلاً اینکه آیا پوکی استخوان در خانواده شما سابقه دار است؟ یا اینکه آیا تاکنون شکستگی استخوان را تجربه کرده اید؟ احتمالاً در وهله اول از شما می خواهد که با یک آزمایش خون عملکرد تیروئید و کلیه ها را به درستی مورد بررسی قرار دهید. با این آزمایش مشخص می شود که آیا بدن شما با کمبود ویتامین D، کلسیم، فسفر و دیگر مواد معدنی مواجه است یا نه.
در گام بعدی پزشک به شما توصیه می کند که آزمایش تخصصی سنجش تراکم استخوان را انجام دهید. به این منظور از دستگاهی مخصوص استفاده می شود؛ این دستگاه تراکم استخوان های نقاط مختلف از بدن را اندازه گیری کرده و شکستگی هایی که ممکن است در هر نقطه ایجاد شود را پیش بینی خواهد کرد. دستگاه مخصوصی که برای سنجش تراکم استخوان طراحی شده، از کمترین مقدار اشعه ایکس استفاده می کند و بدون هیچ گونه درد و ناراحتی، تراکم استخوان های شما را محاسبه خواهد نمود.
آزمایش تخصصی سنجش تراکم استخوان، روشی بسیار کارآمد برای تشخیص علت و درمان پوکی استخوان است و نقش مهمی در درمان بیماران مبتلا به پوکی استخوان دارد؛ زیرا همانطور که اشاره کردیم، تشخیص زود هنگام پوکی استخوان، درمان آن را آسان تر و سریع تر خواهد کرد.
درمان پوکی استخوان
زمان در درمان بیماری پوکی استخوان حرف اول را می زند. هر اندازه بیمار برنامه درمانی خود را سریع تر آغاز نماید، امید بیشتری به درمان او هست. هدف از درمان پوکی استخوان توقف و یا کاهش سرعت از دست رفتن مواد معدنی و کلسیم استخوان ها است. پزشک معالج که تخصص و تجربه لازم در تشخیص علت و درمان پوکی استخوان را دارد، بر افزایش تراکم استخوان تمرکز کرده و سعی می کند با ارائه توصیه های درمانی، درد ناشی از این بیماری را تا حدودی کاهش دهد. البته اجرا دستورات پزشک و پیگیری بی چون و چرای روند درمانی، در پیشگیری از شکستگی استخوان ها نیز تاثیرگذار است.
قدم مهمی که پزشک در تشخیص علت و درمان پوکی استخوان بر می دارد، آزمایش تراکم استخوان است. این آزمایش میزان خطر شکستگی استخوان ها در طی ده سال را پیش بینی می کند. اگر این میزان خطر بالا باشد، پزشک داروهای مورد نظر را تجویز کرده و در غیر این صورت از بیمار می خواهد که سبک زندگی خود را اصلاح کند و از عوامل زمینه ساز بروز پوکی استخوان دور بماند.
روش های درمان پوکی استخوان
بررسی علت و درمان پوکی استخوان، در دستور کار محققان سلامت قرار گرفته است؛ چرا که در سال های اخیر موج ابتلا به پوکی استخوان روند صعودی داشته و این محققان را نگران کرده است. آن ها روش های مختلفی را برای درمان پوکی استخوان توصیه می کنند که بسته به نوع بیماری و وضعیت افراد متفاوت خواهد بود.
بدون تشخیص علت و درمان پوکی استخوان، این بیماری با سرعت نسبتاً زیادی پیشرفت می کند و طولی نمی کشد که علائم شدید تر آن، خود را نشان می دهد. اما آیا می دانید پزشک چه روش هایی را برای درمان این بیماری در نظر می گیرد؟
شیوه های رایج درمان پوکی استخوان:
- تجویز داروهای بیس فسفات: داروهای ایباندرونات، آلندرونات، رکلایت و رزیدرونات از مهمترین داروهایی هستند که پس از تشخیص بیماری از سوی پزشک تجویز می شوند. داروی فورتئو و پرولیا نیز دو داروی بسیار موثر در درمان پوکی استخوان محسوب می شوند.
- درمان هورمون ها: چنین روش درمانی به حفظ تراکم استخوان ها کمک می کند. با توجه به اینکه بدن خانم ها با افزایش سن، استروژن کمی ترشح می کند و در بدن آقایان نیز، میزان ترشح تستسترون ناچیز است، هورمون درمانی جایگزینی، تراکم استخوان در بیماران را افزایش می دهد.
- توصیه به تغییر سبک زندگی: دریافت کلسیم و ویتامین D کافی در درمان پوکی استخوان و کاهش عوارض آن تاثیر بسیار زیادی دارد. دریافت یک رژیم غذایی سالم و کامل، بیش از آنچه فکر میکنید تاثیرگذار است. برای مثال مصرف غذاهایی که حاوی ویتامین دی هستند، به جذب حداکثری کلسیم کمک شایانی خواهد کرد. البته تغییر رژیم غذایی به تنهایی کافی نیست!
- همه ما می دانیم که ورزش کردن، مهمترین قدم برای رسیدن به سلامتی و تندرستی است. کسانی که به صورت مداوم ورزش می کنند، به ندرت دچار پوکی استخوان می شوند. پیاده روی، ورزش های هوازی، دوچرخه سواری، تمرین های استقامتی و… همگی در کاهش ابتلا به بیماری پوکی استخوان تاثیر گذار اند. کسانی که به پوکی استخوان مبتلا هستند، بهتر است در طول روز به مدت 15 دقیقه در معرض تابش آفتاب قرار گیرند.
چگونه از ابتلا به پوکی استخوان پیشگیری کنیم؟
پیشگیری یکی از کارهایی هست که همیشه از درمان کم هزینه تر است. بیماری پوکی استخوان نیز از آن جمله بیماری هایی است که اگر اقدامات پیشگیرانه برای آن انجام شود، هزینه درمان کاهش، و در مقابل، کیفیت زندگی فرد افزایش پیدا می کند. برخی از اقدامات پیشگیرانه این بیماری به شرح زیر است:
- مقدار کافی پروتئین به بدن خود برسانید. این ماده غذایی یکی از موادی است که برای ساخت و افزایش تراکم استخوان مورد نیاز است. اگر نمی خواهید در آینده به فکر علت و درمان پوکی استخوان باشید، از همین حالا اقدام کنید.
- وزن خود را کم کنید. هر قدر وزن یک فرد بیشتر باشد، احتمال اینکه بافت استخوانی آسیب ببیند و تخریب شود، افزایش پیدا خواهد کرد. کسانی که اضافه وزن دارند، بیش از سایر افراد در معرض شکستگی استخوان هستند.
- ما برای داشتن یک بدن سالم نیاز داریم برخی عناصر، مانند کلسیم را به مقدار کافی مصرف کنیم. به جای آنکه به فکر علت و درمان پوکی استخوان باشید بهتر است در سنین جوانی و پیری کلسیم را به میزان کافی مصرف کنید.
- ویتامین دی بدنتان را مرتبا اندازه گیری کنید. این ویتامین در جذب کلسیم نقش بسیار مهمی دارد و باعث افزایش سلامت استخوان ها خواهد شد.
برای درمان پوکی استخوان چی بخوریم؟
یکی از سوالاتی که در مورد علت و درمان پوکی استخوان ممکن است ایجاد شود این است که برای برای درمان پوکی استخوان چی بخوریم. به همان اندازه که خوردن ماده غذایی حاوی کلسیم می تواند برای درمان این بیماری مفید باشد، اندازه ای که فرد در طی روز باید کلسیم جذاب کند نیز در خور اهمیت است. بهتر است بزرگسالان به صورت روزانه چیزی در حدود 1000 میلی گرم کلسیم جذب کنند. برای خانم هایی که بالای 50 سال هستند و آقایانی که بالای 70 سال هستند، این رقم 1200 است. برخی از بهترین مواد غذایی برای درمان و از بین بردن علت و درمان پوکی استخوان به شرح زیر است:
- لبنیات که شامل، خامه، انواع پنیر، خامه و ماست است
- ماهی قزل آلا و ماهی ساردین
- آب میوه ها و شیرهای گیاهی که با کلسیم غنی شده اند
- سبزی هایی که برگ تیره دارند؛ مانند کلم، شلغم
کسانی که کلسیم مصرف می کنند باید سعی کنند که میزان جذب کلسیم بدن را نیز افزایش دهند. یکی از بهترین کارها این است که میزان ویتامین دی بدن نیز در حد نرمال باشد. قرص های ویتامین دی و یا قرار گرفتن در معرض آفتاب از جمله روش هایی است که می تواند ویتامین دی بدن را به خوبی تامین کند.
جمع بندی
همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. این شعار را در ذهن داشته باشید تا از بیماری شایع پوکی استخوان دور بمانید. مطمئن باشید تشخیص علت و درمان پوکی استخوان هزینه بر است و وقت زیادی از شما می گیرد؛ پس بهتر است از همین امروز به فکر پیشگیری از بروز آن باشید.
پیشگیری از پوکی استخوان، با تغییر سبک زندگی امکان پذیر است. البته کسانی که به این بیماری مبتلا شده اند، می توانند روش های درمانی مختلفی را امتحان کنند تا عوارض این بیماری در آن ها کاهش پیدا کند.
کلینیک ارتوپد فنی پایار توسط دکتر محمد کفیلی لاریمی با شماره نظام پزشکی ا-پ-۹۷۲ با تخصص ارتوزیست و پروتزیست تاسیس گردیده است. مرکز ارتوپد فنی پایار با بیش از ۲۰ سال سابقه و همکاری با ارگان های خصوصی و دولتی از جمله بنیاد شهید و امور ایثارگران در عرصه ساخت و طراحی انواع پروتز و ارتز با بیش از ۲۵۰۰ مراجعه کننده راضی در کشور عزیزمان ایران و کشور های حاشیه خلیج همیشه فارس مشغول فعالیت است. از جمله خدمات ارتز و پروتز کلینیک پایار که ارائه می دهد، عبارتند از : پروتز انگشت پا ، پروتز زیر زانو و روی زانو ، پروتز بالای زانو ، پروتز لگن ، پروتز مچ پا ، پروتز مچ دست ، پروتز شانه ، پروتز آرنج (زیر آرنج و روی آرنج و بالای آرنج) ، پروتز انگشت دست ، پروتز چشم ، ارتز مچ پا ، ارتز زانو ، ارتز لگن ، ارتز دست ، ارتز شانه ، ارتز آرنج ، ارتز ستون فقرات ، ارتز گردن (سر و گردن) و …
